Opis
Prehistoryczna kopalnia krzemienia znana pod nazwą Krzemionki Opatowskie to jeden z najważniejszych zabytków kultury materialnej w Polsce i najwybitniejszy zabytek z młodszej epoki kamienia (neolitu) w Europie Środkowej. Jest świadectwem wysokiej kultury technicznej społeczności ludzkich zamieszkujących w dorzeczu Wisły przed 5000 lat, gdy nie znano jeszcze technologii
produkcji brązu i żelaza.
Krzemionki Opatowskie znajdują się na północno-wschodnim przedpolu Gór Świętokrzyskich, w pobliżu miasta Ostrowiec Świętokrzyski. W wapieniach jurajskich, przykrytych zwietrzeliną oraz utworami plejstoceńskimi, występuje krzemień pasiasty, jeden z najpiękniejszych krzemieni europejskich.
Krzemień pasiasty wydobywano w Krzemionkach Opatowskich różnymi metodami górniczymi, poczynając od zwykłych jam o głębokości około 2 m. Wyjątkowa wartość zabytkowa kopalni wynika z występowania najbardziej rozwiniętych metod górnictwa neolitycznego. Ich świadectwem są szyby kopane poprzez utwory plejstoceńskie oraz drążone przez obecne niżej warstwy wapieni.
Podziemne komory z Krzemionek Opatowskich ukazują najbardziej rozwiniętą formę górnictwa krzemienia w prehistorycznej Europie.
Krzemień pasiasty wydobywany w Krzemionkach Opatowskich służył przede wszystkim do wytwarzania ostrzy siekier. Stanowiły one produkt końcowy pracowni krzemieniarskich, w których obrabiano surowiec na powierzchni pola górniczego, w pobliżu szybów. Półwytwory ostrzy siekier wynoszono do wiosek na pobliskiej wyżynie lessowej. Tam były gładzone i oprawiane. Siekiery z ostrzami z krzemienia pasiastego rozchodziły się drogą wymiany na odległość ponad 600 km od kopalni. Były skutecznymi narzędziami pracy, niebezpieczną bronią i ważnymi symbolami prestiżu ich posiadaczy.
Kopalnia w Krzemionkach została odkryta 19 lipca 1922 r. przez geologa Jana Samsonowicza (1888–1959), współpracującego z archeologiem Stefanem Krukowskim (1890–1982).